نام علمی : .Melia azedarach L
نام انگلیسی: Margosa tree
نام فارسی: درخت زیتون تلخ
درخت زیتون تلخ از تیره گیاهان تیره شال سنجد (Meliaceae) است.گیاهان این تیره به صورت درخت یا درختچه، به ندرت علفی و شامل ۵۱ جنس و در حدود ۱۰۰۰ گونه می باشند. که اختصاصاً در نواحی گرم و بین استوایی می رویند. به طوری که فقط تعداد کمی از آن ها در نواحی معتدله یافت می گردند. عموماً برگ هایی متناوب بدون استیپول ساده یا مرکب و گل هایی منظم، نر - ماده بندرت بر دو نوع نر و ماده، پلی گام – دو پایه و غالباً مجتمع به صورت خوشه دارند. کاسه گل آنها شامل ۴ یا ۵ تقسیم و جام گل آن ها مرکب از گلبرگ های آزاد و یا پویسته به هم در قاعده است میوه آن ها سته، شفت و یا پوشینه می باشد.
تیره شال سنجد (Meliaceae)
درخت زیتون تلخ، درختی است زیبا به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ متر که منشاء اصلی آن نواحی شرقی هندوستان و ایران تشخیص داده شده است، ولی امروزه علاوه بر نواحی مذکور در آسیای صغیر، چین و مخصوصاً در منطقه مدیترانه یافت می گردد.برگ های درخت زیتون تلخ به طول ۲۰ تا ۵۰ سانتی متر و مرکب از ۵ یا ۷ برگچه نوک تیز و دندانه دار است. گل های درخت زیتون تلخ معطر به رنگ آبی مایل به بنفش و مجتمع به صورت خوشه مرکب به طول ۲۰ سانتی متر (حداکثر) دارد .در هر گل درخت زیتون تلخ ۵ یا ۶ گلبرگ باریک با حالت افتاده و ۱۰ تا ۱۲ می شود. گلبرگ های درخت زیتون تلخ به پایه قسمت لوله ای شکلی که از به هم پیوستن میله پرچم ها بوجود پرچم دیده آمده اند پیوسته اند.میوه اش شفت ،بیضوی ،آبدار به بزرگی یک نخود به رنگ تقریباً زرد و محتوی هسته سختی است که از آن تسبیح می سازند. قسمت مورد استفاده درخت زیتون تلخ پوست ریشه و ساقه و همچنین برگ آن است.
خواص درمانی درخت زیتون تلخ
استفاده از پوست درخت زیتون تلخ در بیماری های مختلف مانند عوارض حاصله از کمبود ویتامین C در بدن، تب های شدید و تب های نوبه معمول است. در استعمال خارج برگ درخت زیتون تلخ به منظور مداوا بر روی زخم ها و اولسرها گذاشته می شود و یا آن که له شده آن را به محل دردناک عضو در رماتیسم جهت تسکین درد اثر می دهند.جوشانده ۵ تا ۳۰ گرم از قسمت مورد استفاده گیاه به مقدار معین به فاصله هر دو ساعت مصرف می شود.مقادير اخیر باید به اندازه های کم ولی به دفعات در هر دو ساعت یک مرتبه و قبل ازپیدایش عارضه در تب های نوبه به کار می رود.
محل رویش درخت زیتون تلخ
در نواحی شمالی ایران که می توان به گیلان، لاهیجان، تهران و مازندران در ایستگاه تیرتاش، نور، بندر عباس و مکران اشاره کرد. درخت زیتون تلخ در نور به شال پستانه، در لاهیجان به شیطان زیتون و شال زیتون ،در رامسر به دیوزیت، در مازندران به شال سنجد و زیتون تلخ در تهران، به سنجد تلخ در آستارا و به زیبیل آغاجی موسوم است.
منبع: کتاب گیاهان دارویی تالیف دکتر علی زرگری انتشارات دانشگاه تهران، 1390، جلد.1 ص 543
شرکت وینا تولید کننده و توزیع کننده محصولات طبیعی از گیاهان دارویی با همکاری پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، واقع در پارک علم و فناوری البرز