خواص درمانی گیاه علف چای

گیاه علف چای، گل راعی یا هوفاریقون، گیاه علفی، پایا به ارتفاع ۵۰ تا ۸۰ سانتیمتر و دارای برگ های متقابل است. در حاشیه راه های روستائی، مزارع متروک، نواحی کم درخت جنگل ها، بیشه ها و غیره می روید. از مشخصات آن این است که اولا ساقه های متعدد و منشعب آن، دارای دو خط نسبتاً برجسته در تمام طول خود است ثانیاً در برگ های متقابل و بیضوی و دراز آن، نقاط کوچک و شفافی، به تعداد فراوان دیده می شود که در واقع کیسه های ترشحی مملو از اسانس اند. در گلبرگ های گیاه علف چای، نقاط ریز یا خطوط تیره ای مشاهده می گردد که عبارت از غده های ترشحی محتوی شیره ای به رنگ قرمز مایل به قهوای می باشد. 

زمان گل دادن گیاه علف چای، اواخر اردیبهشت تا اواخر مهر ماه است. مجموعه گل های گیاه علف چای نیز پس از ظاهر شدن، به صورت دیهیم مانند در آمده، منظره بسیار زیبا به گیاه می بخشند. با آن که محل رویش این گیاه دارو، در کوهستان ها تا ارتفاعات متوسط ذکر گردیده است معهذا در نواحی مختلف البرز مخصوصاً در ارتفاعات بالای لوشان و عمارلو، راه بین کبوتر چاک و پاک ده، در ارتفاعات متجاوز از ۲۰۰۰ متر نیز می توان آن را یافت. 

قسمت مورد استفاده این گیاه دارویی سر شاخه های گل دار آن است.

W.Bohn در سال ۱۹۲۷ متوجه شد که گیاه دارویی علف چای در رفع بی اختیاری دفع ادرار، حرکت و راه رفتن در حال خواب با منشاء هیستری، همچنین سردرد، نفخ و زردی اثر معالج دارد. در استعمال خارج، سرشاخه گل دار گیاه مخصوصاً روغن قرمزی که از گل های گیاه بدست می آید به صورت کمپرس در رفع و بهبود غالب زخم ها، و سوختگی ها بکار می رود.

بررسی های ارزنده Dr. H. Lecelerc در سال های اخیر، نشان داد که فراورده های این گیاه درمانی، اثر مفید در بهبود و رفع سوختگی ها دارد بطوری که بکار بردن اعضای گیاه، سبب می گردد که درد و ناراحتی سوختگی ها، به علت بوجود آمدن نوعی بی حسی موضعی در محل سوختگی، کاهش حاصل کند. بعلاوه بکار بردن گیاه علف چای موجب می شود که التهاب تسکین یافته، از چرکین شدن و بوجود آمدن مایع تاول مانند، در زیر پوست محل سوختگی، جلوگیری بعمل آید و تدریجاً موجبات پیدایش پوست تازه در محل آسیب دیده فراهم گردد.

Kahnt ... و عده ای دیگر، مصرف گیاه علف چای را بصورت مالیدن بر روی عضو، در رفع ناراحتی های رماتیسم و نقرس، توصیه نموده اند.

در طب عوام از فراورده های این گیاه دارویی، برای رفع همه نوع عوارض خارجی بدن مانند بریدگی های سطحی بدن، زخم های باز، کوبیدگی ها، خون مردگی ها، در رفتگی ها و حتی سیاتیک، درد کمر، دردهای تشنجی و غیره استفاده بعمل می آورند.

اثر قابض و ضد عفونی کننده این گیاه درمانی موجب گردیده که از آن در درمان عوارض پوست های چرب استفاده به عمل آید. معمولاً پوست صورت اگر چرب باشد پس از پاک کردن از مواد آرایشی، بقایای آن ها در منافذ پوست که حالت باز شده دارند، باقی می ماند و آن ها را مسدود می کند. برای نظافت کامل این گونه پوست ها، جوشانده ۵۰ گرم سر شاخه گل دار گیاه را در یک لیتر آب تهیه کرده بر روی پوست صورت اثر می دهند و آن را پاک می کنند. جوشانده مذکور از پیدایش چین در پوست صورت جلوگیری می نماید و باعث طراوت آن می شود.

روغن حاصل از گیاه علف چای، در استعمال خارج، اثر آرام بخش و همچنین ضدعفونی کننده داشته، باعث پیدایش پوست تازه در زخم ها، اولسرها و سوختگی ها می شود.

از گل های این گیاه دارویی نوعی راتافیا، به عنوان اشتها آور یا هضم کننده غذا تهیه می کنند. برای این کار ۳۰ گرم از گل های خشک شده را در نیم لیتر عرق، درون ظرف شیشه ای وارد کرده، دهانه آن را بخوبی می بندند و به مدت ۱۵ روز در مجاور نور خورشید قرار می دهند، قبل از بستن دهانه ظرف، می توان یک لیموترش نیز به محلول اضافه کرد سپس آن را صاف کرده، مقدار ۶۰ گرم قند یا بیشتر بر حسب طعم محلول بدان می افزایند و به مصارف درمانی مختلف می رسانند.

دم کرده مخلوط گیاه علف چای، بومادران و آویشن، به مقدار مساوی ۲ گرم از هر یک برای یک فنجان، به منظور رفع بی اختیاری و دفع ادرار مصرف دارد.

در استعمال خارج، جوشانده ۵۰ گرم گیاه خشک در یک لیتر آب، برای تهیه لوسیون و کمپرس بکار می رود. 

باید توجه داشت که مصرف مقدار زیاد گیاه علف چای، به علت دارا بودن هیپریسین، اثر تحریک کننده سلسله اعصاب و تشنج آور دارد. حیواناتی مانند گاو، گوسفند، اسب و غیره اگر از گیاه فوق ضمن علوفه خود مصرف نمایند، دچار بیماری های پوستی می گردند بدین نحو که در محلی از پوست بدن آن ها که سفید رنگ است (حیوانات دارای پوست سفید یا دارای لکه های سفید رنگ در پوست) لکه های قرمز رنگ ایجاد می شود و مرگ سلول های سطحی بافت پیش می آید.

محل رویش گیاه دارویی علف چای، نواحی مختلف البرز، کرج، راه چالوس. گیلان: رشت به آستارا، لاهیجان، عمارلو، بین کبوتر چاک و پاک ده در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری. آذربایجان: ارومیه (رضائیه سابق)، نزدیک دیلمان، قره داغ، جنگل علی بلاغ، اردبیل، کوه سهند، نواحی شمالی ایران، خراسان، مغرب ایران، بروجرد، کوه الوند، نهاوند. گرگان: نزدیک رادکان، گنبد قابوس، جنگل گلستان. مازندران: دره هراز، کرهزنک، دره تالار، پل سفید، دره چالوس، پل زنگوله، کلاردشت. خراسان: بجنورد (احمد ماهوان)، تپه مراوه. لرستان: بیشه. اطراف تهران.