خواص درمانی گیاه علف چشمه

گیاه علف چشمه، آب تره یا بولاغ اوتی، گیاهی است علفی و پایا که اختصاصاً در چشمه ها، مجاری باریک آب ها و نواحی مردابی می روید. از ساقه های خوابیده آن که عموماً ضخیم و گوشت دار است، جابجا ریشه های کوچک و سفید رنگ به صورت شبکه ای خارج می شود که ارتباط آن ها را در نقاط مختلف به زمین باعث می گردد. برگ های آن متناوب، گوشت دار، مرکب از ۳ تا ۹ قطعه نامنظم، به رنگ سبز تیره و عاری از کرک است. در قسمت انتهائی ساقه آن، گل های سفید رنگی، مجتمع به شکل خوشه، ظاهر می شود که پس از آمیزش، هر یک به میوه ای به صورت خورجین و به طول ۲ تا ۲٫۵ سانتی متر تبدیل می گردد.

دانه اش قهوه ای رنگ، مدور و واقع در دو ردیف در داخل میوه است.

علف چشمه

در جریان های ملایم آب زلال زندگی می کند و در تمام مدت تابستان نیز گل دارد. پراکندگی آن به صورتی است که در همه نواحی مشابه تا ارتفاعات ۲۰۰۰ متری یافت می شود. طول ساقه آن به تناسب شرایط محیط زندگی تفاوت می کند بطوری که در جریان های آب كم عمق، ساقه اش کوتاه ولی در جریان های آب نسبتاً عمیق که زلال نیز باشد، از ۲ متر هم تجاوز می نماید.

نمونه هائی از این گیاه که در ارتفاعات زیاد بسر می برند معمولا طعمی تلخ دارند، برعکس نمونه هائی از آن ها که در اعماق زیاد آب می رویند، طعم تند خود را از دست می دهند.

پرورش علف چشمه در همه نواحی معمول است زیرا به حالت خام در سالاد و یا مانند سبزی خوردن با اغذیه مصرف می شود و چون طعم تند ملایم و مطبوع دارد و از سبزی های مفید نیز بشمار می آید، بیش از انواع دیگر مورد توجه است. برای پرورش آن باید دانه گیاه را در هنگام بهار، در حاشیه جریان های ملایم آب پاشید. بزودی گیاه سبزی با برگ های گوشت دار حاصل می شود که انشعابات ساقه اش، تمام کناره های جریان آب را به حالت پرپشت فرا می گیرد.

پرورش آن در طشتک های بزرگ چوبی که در ته آن مقداری خاک ریخته و روی آن را از یک قشر آب پوشانده باشند نیز معمول است. در طریقه اخیر باید آب ظرف را گاه گاه عوض کرد. از پرورش آن، نژادهای مختلفی بدست آمده که بعضی از آن ها بسیار مورد توجه است.

موقع برداشت محصول، زمانی است که گیاه دارای گل باشد زیرا فقط در این موقع است که گیاه دارای حداکثر اسانس می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه تمام اندام آن به حالت تازه است.

مصرف این گیاه به حالت خام، گاهی عوارضی مشابه مسمومیت های حاصل از اغذیه فاسد را پیش می آورد. علف چشمه اگر پخته شود، قسمتی از خواص خود را از دست می دهد. باید قبل از مصرف آن به حالت خام، بخوبی شسته شود زیرا به علت زندگی گیاه در جریان های آب، غالباً ممکن است آلودگی به میکرب ها مخصوصاً باسيل حصبه يا دوو كبدى داشته باشد. آلودگی اخیر، به علت مجاورت و یا وارد شدن مدفوع چهارپایان مانند گوسفند در آب محیط زندگی گیاه، پیش می آید. ضمناً باید توجه داشت که به کسانی که نسبت به علف چشمه حساسیت دارند از آن داده نشود.

مصرف این گیاه در بعضی افراد، ایجاد اسپاسم های دردناک مثانه و عدم دفع ادرار می نماید بطوری که ادرار به اشکال و به مقادیر کم، توأم با درد دفع می شود. علت پیدایش این حالت را امروزه مربوط به اثر تحریک کننده اسانس گوگرددار این گیاه بر روی مخاط های مثانه و مجاری ادرار می دانند.

از قدیم الایام هنگام مصرف این گیاه همیشه مردم توجه داشتند که از آن به زنان باردار داده نشود زیرا موارد مختلف سقط جنین، از مصرف آن پیش آمده بود. مطالعات سال های اخیر نیز نشان داد که مواد مؤثره این گیاه بر روی ماهیچه های صاف اثر نموده، موجبات انقباض آن ها را فراهم می سازد در نتیجه، ضمن اینکه در مثانه ایجاد اسپاسم می کند، بر روی رحم زنان باردار نیز این حالت را بوجود می آورد. از این نظر می توان خاصیت درمانی آن را شبیه به آپیول دانست.

محل رویش گیاه علف چشمه

این گیاه علف چشمه یا بولاغ اوتی در جریان های آب غالب نواحی ایران، راه کرج به چالوس، ارتفاعات سیاه بیشه، راه چالوس، عمارلو، اطراف تهران، ری، گیلان، آذربایجان، شیراز، نزدیک بوشهر، سیستان و بسیاری نواحی دیگر است.