نام علمی : .Gossypium L
نام انگلیسی: Cotton plant
نام فارسی: گیاه پنبه
گیاه پنبه ،گیاهی است، دارای دانه هایی است که الیاف سلولزی فراوانی آنها را از خارج فرا می گیرد.گیاه پنبه، به صورت علفی و به ارتفاع 0/5 تا 1/5 متر که برگ هایی متناوب با رگبرگ هایی پنجه ای، مرکب از 3 تا 5لوب مشخص ومنتهی به نوک تیز دارد.سطح پهنک آن غالباً پوشیده از تار های تیره رنگ است. گل های آن به رنگ زرد روشن و دارای لکه ارغوانی در قاعده هر یک از گلبرگ هاست.در خارج کاسه گل آن،یک کاسه فرعی، مرکب از 3 قطعه با بریدگی های نوک تیز قرار دارد.گلبرگ های آن در قاعده به لوله ای که از بهم پیوستن میله پرچم ها حاصل می شود،اتصال دارد.میوه اش پوشینه به بزرگی یک گردو و دارای 3 تا 5 خانه و محتوا دانه های فراوانی است که هریک از آن ها،تارهای سلولزی به رنگ سفید یا مایل به خرمایی پوشیده باشد.گل های این گیاه دارای ماده ای بنام کوئرسی مریت رین است.
روغن پنبه
مایع است که قبل از تصفیه شدن رنگ زرد تیره داشته در گرمای2تا4 درجه انجماد حاصل می کند.نوع تصفیه شده آن،دارای رنگ زرد کاهی،فاقد بو وطمع است.وزن مخصوص آن در گرمای 15 درجه بین0/918تا0/927 گرم می باشد.روغن پنبه دارای مصارف خوراکی است مشروط برآن که به خوبی تصفیه گردد وعاری از استئارین،پالمیتین،گلیسرید های جامد وگوسی پول شود.
خواص درمانی گیاه پنبه
روغن پنبه تصفیه شده به مصرف تغذیه می رسد دانه پنبه عاری از گوسیپول و آمیگدونیتریل گلوگزید به مصرف تهیه نوعی عصاره خشک با افزودن ۵۰ درصد ،قند می رسد که اثر زیادکننده شیر دارد با مصرف آن مقدار نسبی مواد چرب و کازئین در شیر افزایش می یابد.از دم کرده دانه پنبه به صورت چای در آمریکا به عنوان تب بر استفاده بعمل می آید. برگ گل و ریشه گیاه در هند بعنوان نرم کننده مصرف می شود. پوست ریشه گیاه دارای اثر قاعده آور است .ضمناً چون با مصرف آن ایجاد انقباض های رحمی شبیه انقباض های خود به خود زمان وضع حمل پیش می آید،بدون آنکه حالت کزاز مانند ناشی از مصرف ارگودوسگل عارض شود ،از این جهت دارای اثر بند آورنده خون رحمی می باشد. مغز دانه پنبه در ازدیاد اسپرم موثر ذکر شده است.پنبه مصارف پزشکی و بهداشتی متعدد دارد و از آن در بسیاری موارد مانند زخم بندی سوختگی ها در اعمال جراحی و غیره استفاده به عمل می آورند. پنبه سوخته شده اثر بندآورنده خون در جراحات دارد.روغن پنبه به مصارف روشنایی و صابون سازی می رسد استفاده های صنعتی آن زیاد است.
محل رویش گیاه پنبه
پرورش گیاه پنبه در اراضی سبک صورت می گیرد تا ریشه گیاه بتواند به سهولت در داخل خاک گسترش یابد.اگر زمین زراعتی دارای کمی شوره باشد،محیط مناسب تری برای نمو گیاه بوجود خواهد آمد.از پرورش گونه های این گیاهان در سواحل دریا ها نتیجه خوبی حاصل می شود.در بین گیاهان مولد ،پنبه انواع وحشی وجود دارند که در نواحی کویری و نیمه کویری افریقا و عربستان یافت می گردند. این گیاه در هند،ایران ومصر پرورش می یابد.زراعت آن در نواحی مختلف مدیترانه مانند اسپانیا و ایتالیا نیز معمول است.
خواص درمانی گیاه پنبه
کاهش میزان تب
نرم کننده پوست
بند آورنده خون در جراحات
زیاد کننده شیر در بانوان
ازدیاد اسپرم در مردان
بند آوردنده خون رحمی
منبع: کتاب گیاهان دارویی تالیف دکتر علی زرگری انتشارات دانشگاه تهران، 1390، جلد.1 ص 373
شرکت وینا تولید کننده و توزیع کننده محصولات طبیعی از گیاهان دارویی با همکاری پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، واقع در پارک علم و فناوری البرز