کبد چرب چیست؟

کبد چرب یکی از رایج ترین مشکلات سلامت در دنیای مدرن امروزی ست؛ بیماری ای بی صدا که در ابتدا هیچ علامت مشخصی ندارد، اما به مرور می تواند به بیماری های خطرناک تری مثل التهاب کبد (NASH)، فیبروز، سیروز یا حتی سرطان کبد تبدیل شود.

جالب است بدانید بسیاری از افراد حتی از ابتلای خود به این بیماری آگاه نیستند چرا که علائم آن یا بسیار خفیف اند یا اصلاً وجود ندارند. در واقع، کبد چرب زمانی ایجاد می شود که چربی در سلول های کبدی تجمع پیدا کند و این موضوع معمولاً ناشی از سبک زندگی نادرست، تغذیه ناسالم و کم تحرکی است. البته عوامل ژنتیکی، مقاومت به انسولین و چاقی شکمی هم نقش پررنگی در ابتلا دارند.

علائم کبد چرب

بسیاری از افراد مبتلا به کبد چرب در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. با این حال، برخی از علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:​

• خستگی مزمن و ضعف عمومی
• درد یا احساس سنگینی در قسمت راست بالای شکم
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• زردی پوست و چشم ها (یرقان)
• تورم شکم (آسیت) و پاها
• خارش پوست
• قرمزی کف دست ها
• رگ های عنکبوتی زیر پوست

در صورتی که علائم بالا رو به صورت مداوم دارید بهتر است به پزشک برای تشخیص بیماری کبد چرب مراجعه نمایید. 

چرا کبد چرب می شود؟

دلایل زیادی در شکل گیری کبد چرب دخیل اند، اما مهم ترین آن ها چاقی، دیابت نوع ۲، تغذیه سرشار از قندهای ساده، مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده، مصرف گوشت قرمز به صورت مداوم و کم تحرکی هستند. حتی کسانی که ظاهراً لاغرند هم ممکن است در معرض این بیماری باشند؛ به ویژه اگر چربی های داخل شکمی بالایی داشته باشند.

دلایل شایع

• اضافه وزن و چاقی شکمی
• دیابت نوع ۲ یا مقاومت به انسولین
• کلسترول یا تری گلیسرید بالا
• مصرف بیش ازحد الکل

دلایل کمتر رایج

• کم کاری تیروئید
• سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• برخی داروها
• بارداری (در موارد نادر)
  

چطور کبد چرب را تشخیص می دهند؟

اگرچه ممکن است ظاهر بدن فرد مبتلا به کبد چرب سالم به نظر برسد، اما آزمایش خون (برای بررسی آنزیم های کبدی)، سونوگرافی یا تصویربرداری های دقیق تر مثل فیبرو اسکن می توانند به تشخیص کبد چرب کمک کنند. در موارد خاص، نمونه برداری از بافت کبد هم انجام می شود.

انواع کبد چرب

• کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
• کبد چرب الکلی

کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

این نوع ربطی به مصرف الکل ندارد و شامل دو حالت است کبد چرب ساده و استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH)

کبد چرب ساده: فقط تجمع چربی بدون التهاب یا آسیب سلولی. معمولاً خطر جدی ایجاد نمی کند.

استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH): هم چربی، هم التهاب و هم آسیب سلولی. می تواند باعث فیبروز (زخم کبد)، سیروز یا سرطان شود.

کبد چرب الکلی

در نتیجه مصرف طولانی مدت و زیاد الکل ایجاد می شود. کبد هنگام تجزیه الکل، مواد سمی تولید می کند که به سلول های کبدی آسیب می زنند. مراحل پیشرفته تر آن شامل هپاتیت الکلی و سیروز است.

چه کسانی در معرض خطر کبد چرب هستند

• مبتلایان به دیابت نوع ۲ یا پیش دیابت
• افراد چاق
• افراد میانسال و سالمند
• کسانی که کلسترول یا تری گلیسرید بالا دارند
• کسانی که داروهای خاصی (مثل کورتون یا داروهای ضدسرطان) مصرف می کنند
• مبتلایان به فشار خون بالا، عفونت هپاتیت C یا کاهش وزن شدید
• افرادی که به طور پیوسته الکل مصرف می کنند.

حدود ۲۵٪ مردم جهان به NAFLD مبتلا هستند.

درمان کبد چرب

خوشبختانه در بیشتر موارد، درمان کبد چرب وابسته به اصلاح سبک زندگی است. کاهش وزن اصولی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می تواند به طرز شگفت انگیزی وضعیت کبد چرب را بهبود دهد.

درمان با تغییر سبک زندگی

کاهش وزن: کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می تواند به بهبود وضعیت کبد کمک کند.

ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی، سه بار در هفته، می تواند چربی کبد را کاهش دهد.

تغذیه سالم: پیروی از رژیم غذایی مدیترانه ای که شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و روغن زیتون است.

درمان دارویی

استفاده داروی گیاهی لیورسیل 

لیورسیل، یک محصول گیاهی است که از عصاره خشک گیاه خارمریم (سیلیمارین) ساخته می شود. گیاه خار مریم (Silybum marianum) به عنوان یک درمان طبیعی و موثر برای مشکلات کبدی، به ویژه کبد چرب، شناخته می شود. این گیاه به دلیل داشتن ماده موثره سلیمارین، توانایی بالایی در ترمیم و محافظت از بافت کبد دارد.

راه های پیشگیری از کبد چرب

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. حفظ وزن مناسب، پرهیز از پرخوری، خوردن غذاهای واقعی به جای فرآوری شده، خواب کافی و مدیریت استرس نقش زیادی در پیشگیری دارد. فعالیت منظم، حتی در حد پیاده روی روزانه، می تواند معجزه کند.

• تغذیه مناسب
• خواب کافی و باکیفیت
• مدیریت استرس
• پایش منظم سلامت کبد

تغذیه مناسب

داشتن برنامه غذایی متعادل و پرهیز از پرخوری، به ویژه در وعده های شبانه، نقش مهمی در سلامت کبد دارد. همچنین توصیه می شود که غذا را با آرامش و با تمرکز بخورید تا از سیگنال های طبیعی سیری آگاه تر باشید.

خواب کافی و باکیفیت

خواب ناکافی و بی نظمی در الگوی خواب می تواند باعث اختلال در متابولیسم بدن شده و بر سطح انسولین و هورمون های مرتبط با گرسنگی تأثیر بگذارد که در نهایت منجر به کبد چرب می شود.

مدیریت استرس

استرس مزمن با افزایش سطح کورتیزول می تواند بر ذخیره سازی چربی در بدن، از جمله در کبد، تأثیر بگذارد. تکنیک هایی مثل مدیتیشن، تنفس عمیق و یوگا می توانند مفید باشند.

پایش منظم سلامت کبد

اگر سابقه خانوادگی بیماری های متابولیک یا چربی خون بالا دارید، چکاپ های منظم شامل آزمایش آنزیم های کبدی می تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.

کبد چرب یکی از بیماری های خاموش و شایع عصر ماست که اگر جدی گرفته نشود، می تواند زمینه ساز بیماری های خطرناکی شود. خبر خوب این است که برخلاف بسیاری از بیماری ها، کبد چرب اغلب قابل برگشت است، مخصوصاً اگر زود تشخیص داده شود و فرد سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرد. اگر احساس خستگی مزمن، اختلال در خواب، بی حالی یا افزایش وزن بی دلیل دارید، شاید وقت آن رسیده که نگاهی به وضعیت کبدتان بیندازید.