کبد چرب غیرالکلی در افراد لاغر

امروزه دنیا در گذر از سلامتی به سمت بيماری های غیرواگیر و مزمن مانند كبد چرب غيرالكلى است. شايع ترين علت بيماری مزمن كبدی در سرتاسر جهان، كبد چرب غیر الكلى می باشد. حدود ٢٥٪ مردم دنیا درگیر این بيماری هستند و طيف آن از استئاتوز ساده تا سيروز متغير است. از هر چهار فرد مبتلا به این بیماری يک نفر مبتلا به نوع حاد آن است. اگرچه NAFLD عمدتاً در افراد مبتلا به چاقى يا ديابت نوع ٢ مشاهده می شود، تخمین زده مى شود ٧٪ تا ٢٠٪ از افراد مبتلا به NAFLD لاغر هستند. با اين حال مطالعات اخير نشان داده اند که كبد چرب در افراد لاغر حتى بدون چربى شكمى و احشايى نیز مى تواند اتفاق بيفتد. كبد چرب در افراد لاغر(Lean NAFLD) موضوع به نسبت جدیدی است و مکانیسم های پاتوفیزیولوزيک آن هنوز به خوبى شناخته نشده است. مطالعات نشان داده است که NAFLD در افراد لاغر بدون چربی با عوامل محيطى، حساسيت ژنتيكى وتنظيم اپى ژنتيكى ارتباط بيشترى دارد.  

کبد چرب غیرالکلی

بيمارى كبد چرب غير الكلى (Non-alcoholic fatty liver) یا به اختصار NAFLD به حالتی گفته می شود که چربى در سلول های کبدی فرد تجمع کرده باشد بدون اینکه فرد سابقه مصرف قابل توجه الكل داشته باشد یا به بيمارى هایی که روى كبد تاثير می گذارند، مبتلا باشد. طيف اختلال كبدى دراین بیماری از استئاتوز ساده ، استئاتوهپاتيت تا سيروز و كارسينوم هپاتوسلولار(نوعی سرطان کبد) گسترده است و شايع ترين بيمارى كبدى در كشورهاى توسعه يافته می باشد.
همانطور که گفته شد، NAFLD عموماً در افراد مبتلا به چاقى، ديابت نوع ٢ و سندروم متابولیک دیده می شود ولی تعدادى از افراد غيرچاق با توده بدنى (BMI) نرمال و حتى لاغر نیز به آن مبتلا می شوند.  

Lean NAFLD چیست ؟

به كبد چرب غیرالکلی در افراد لاغر Non- obese NAFLD یا Lean NAFLD گفته مى شود.

مبتلایان به NAFLD را به دو گروہ عمدہ میتوان تقسیم کرد:

• گروه اول در افراد با BMI بيشتر از حد نرمال (BMI بين صدک ٨٥ تا ٩٥٪)
• گروه دوم در افراد با BMI كمتر از حد نرمال یا حتى بدون توده چربى احشايى

لازم به ذکر است که بسيارى از جزييات اين بيمارى هنوز شناخته نشده است و تحقيقات در مورد Lean NAFLD هنوز ادامه دارد.

علت بروز کبد چرب غیرالکلی  

شیوع کبد چرب به علت سبک زندگی صنعتى و تغذيه در دنياى امروزى روز به روز رو به افزایش است. در ايجاد كبد چرب الگوى غذايى نقش بارزى دارد. بەطوریكه در الگوى غذايى مديترانه اى بروز كبد چرب كاهش يافته و در الگوى غذايى غربى كه فروكتوز وچربى اشباع زيادى دارند بروز این بيماری زياد مى باشد.  

شيوع کبد چرب غیرالکلی

از آنجاییکه سازمان بهداشت جهانی مقدار شاخص توده بدنی (BMI) برای چاقی را در آسیا 25 و در کشورهای غربی 30 تعریف کرده، آمارها در جوامع مختلف، متفاوت است. در برخی تحقیقات، این شیوع برای افراد لاغر 10.2٪ و 15.7٪ گزارش شده است، در حالی که در یک مطالعه گسترده تر با بیش از 155 هزار نفر غیرچاق، این عدد 14.5٪ اعلام شده است.  اولین مطالعه در کره نشان داد شیوع این بیماری در افراد غیرچاق 23.4٪ است و در تایوان 12.7٪. بررسی ها در آمریکا هم شیوع این بیماری در افراد لاغر را 7٪ اعلام کرده اند.

درمان کبد چرب غیرالکلی در افراد لاغر

• کاهش وزن
• فعالیت بدنی
• تغییر رژیم غذایی            

کاهش وزن

مشابه بيماران چاق مبتلا به NAFLD، به نظر مى رسد كه كاهش وزن در افراد لاغر مبتلا به NAFLD نيز، موثر باشد. در یک مطالعه مداخله اى بر روى بيماران آسيابى با BMI زير ٢٥، ٩٧٪ مواردى كه موفق به از دست دادن بيش از ١٠٪ از وزن بدن خود شده اند و حدود ٤٠٪ از بيمارانى كه ٣٪ تا ٥٪ از كل وزن بدن خود را از دست داده اند ، از بين رفتن NAFLD را به وضوح تحربه كردند. در یک مطالعه روی 333 بیمار مبتلا به NAFLD، مشخص شد که تغییر وزن عامل مهمی در پیشرفت یا بهبود بیماری است. بعد از حدود 28 ماه پیگیری، نکته جالب این بود که: بیماران لاغر که بیماری شان بدتر شده بود، بیشتر از بیماران چاق وزن اضافه کرده بودند. و  لاغرها کمتر از چاق ها وزن کم کرده بودند. همچنین، دو مطالعه دیگر نشان داد که بیماران لاغر با 5٪ کاهش وزن بدن بهبود چشمگیری در کاهش چربی کبد ایجاد کردند. به طور کلی، تغییرات وزن (چه اضافه کردن و چه کاهش دادن) تأثیر مهمی بر روی وضعیت کبد چرب غیرالکلی دارد.    

فعاليت بدنى

افزايش فعاليت بدنى مستقل از كاهش وزن، بر NAFLD تأثيرات مفيدى دارد . یک بررسى سيستماتيک و متاآناليز در مورد تأثير ورزش بر NAFLD نشان داد ورزش هاى هوازى و مقاومتي هر دو باعث كاهش استئاتوز كبدى در بيماران NAFLD طی يک دوره تمرين با مدت زمان و فركانس مشابه مى شود.

تغييرات رژيم غذايى

به نظر مى رسد رژیم غذايى مستقل از كاهش وزن باعث بهبود NAFLD در بيماران لاغر مى شود. در مطالعه اى بر روى ١٢٠ بيمار مبتلا به NAFLD كه يک برنامه ١٠ هفته اى شامل اصلاح رژيم غذايى و ورزش را دنبال كردند، اكثر بيماران بدون كاهش وزن به كاهش استئاتوز دست يافتند. در نتيجه كاهش در مصرف چربى ممكن است در بهبود استئاتوز نقش داشته باشد. بنابراين، رژيم كم چرب براى بيماران لاغر مبتلا به NAFLD مناسب تر به نظر مى رسد. 

دستورالعمل های EASL (انجمن اروپایی مطالعه کبد)، EASD (انجمن اروپایی دیابت)، و EASO (انجمن اروپایی چاقی) به افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) انجام حداقل 150 تا 200 دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط و در 3 تا 5 جلسه در هفته را توصیه می کنند. اما نکته ای که در این متن بیان شده این است که این دستورالعمل ها برای NAFLD هیچ توصیه ای خاصی برای مدت زمان فعالیت بدنی در افراد Lean NAFLD ندارند.

درمان دارویی کبد چرب غیرالکلی در افراد لاغر

در این مقاله، داروهای مختلفی برای درمان بیماران لاغر مبتلا به NAFLD مثل متفورمین، ویتامین E، پیوگلیتازون (یک نوع از تیازولیدین دیون ها) و لیراگلوتاید (که مشابه هورمون GLP-1 عمل می کند) مورد بررسی قرار گرفته اند. می توانید متن کامل این مطالعه را از طریق لینک زیر مطالعه کنید.

منبع
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی